Του Φάνου Λεβέντη
Με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα Τουρισμού που γιορτάζουμε κάθε χρόνο στις 27 Σεπτεμβρίου γεννάται ένα εύλογο ερώτημα. Ποια πρέπει να είναι η τουριστική πολιτική των κρατών ή καλύτερα ποια είναι η ορθή πολιτική που επιβάλλεται να εφαρμόζουν οι χώρες που κατά κύριο λόγο έχουν σημαντικά έσοδα από αυτή την τεράστια οικονομική δραστηριότητα;
Θεωρώ ότι είναι εκ των ον ουκ άνευ ότι η τουριστική πολιτική των κρατών για το τουριστικό μέλλον πρέπει να βασίζεται σε μια αποτελεσματική, βιώσιμη, ευέλικτη και ανταγωνιστική στρατηγική, που οφείλει να λαμβάνει υπόψη τις περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις. Όταν αναφερόμαστε στη βιώσιμη ανάπτυξη είναι δεδομένη η έννοια ότι σχετίζεται χωρίς παρεκκλίσεις με την προστασία του περιβάλλοντος: Οι κυβερνήσεις πρέπει να υιοθετήσουν πρακτικές που διαφυλάσσουν το φυσικό περιβάλλον, όπως περιορισμός της τουριστικής επιβάρυνσης σε ευαίσθητες περιοχές, έλεγχος της ρύπανσης και μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και νερού στα τουριστικά θέρετρα.
Στήριξη στο μέγιστο βαθμό και συνεργασία πολιτείας και ιδιωτικού τομέα για προώθηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα τουριστικά καταλύματα και μεταφορές, ενθαρρύνοντας την αειφορία. Ξεκάθαρη πρέπει να είναι και η αναζήτηση διαφοροποίησης του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος μέσα από την ανάδειξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού: Πέρα από τον μαζικό τουρισμό, θα πρέπει να αναπτυχθούν ειδικές μορφές, όπως ο οικοτουρισμός, ο αγροτουρισμός, ο πολιτιστικός και γαστρονομικός τουρισμός, που θα βοηθήσουν στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. Επένδυση στην ανάδειξη και προώθηση της τοπικής ιστορίας και κληρονομιάς, της παράδοσης και των πολιτιστικών στοιχείων.
Ακούμε τα τελευταία χρόνια σχεδόν κάθε μέρα τους όρους και έννοιες καινοτομία και ψηφιακός μετασχηματισμός αλλά απέχουμε κατά παρασάγγας από τον ιδεατό στόχο. Είναι μονόδρομος η χρήση και η αξιοποίηση της τεχνολογίας και των ψηφιακών εργαλείων για την καλύτερη διαχείριση του τουρισμού, την ανάπτυξη έξυπνων τουριστικών προορισμών και την καλύτερη εμπειρία των επισκεπτών με έξυπνες εφαρμογές ώστε να επιτυγχάνεται η διευκόλυνση της πρόσβασης σε τουριστικές υπηρεσίες μέσω καινοτόμων εργαλείων, όπως το πολύ απλό των ηλεκτρονικών κρατήσεων και η δυνατότητα γρήγορων αλλαγών στα ταξιδιωτικά σχέδια.
Αδιαπραγμάτευτη είναι και η εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού. Επιβάλλεται η ενίσχυση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης του προσωπικού στον τομέα της φιλοξενίας για την καλύτερη εξυπηρέτηση των επισκεπτών και την συνεχή αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Προώθηση της εμπλοκής των τοπικών κοινοτήτων στον τομέα της φιλοξενίας μέσω της δημιουργίας μικρών επιχειρήσεων και της ανάπτυξης προώθησης και χρήσης τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών.
Έφτασε η ώρα για την αποφυγή του υπερτουρισμού με τη διαχείριση του αριθμού των επισκεπτών σε πολυσύχναστους προορισμούς μέσω συγκεκριμένων μέτρων, όπως η διαχείριση των κρατήσεων ή αντί της επιβολής π.χ. φόρων εισόδου να προωθούνται άλλες περιοχές. Επιβάλλεται η βελτίωση των υποδομών, όπως οι μεταφορές, τα λιμάνια και τα αεροδρόμια, για να διευκολύνεται η ροή των επισκεπτών χωρίς να επιβαρύνονται ούτε οι επισκέπτες αλλά ούτε και οι τοπικές κοινότητες.
Οφείλουμε να εναρμονιστούμε και να προσαρμοστούμε ανάλογα με τη δεδομένη πλέον κλιματική αλλαγή. Να υιοθετήσουμε μέτρα προσαρμογής στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως η αλλαγή των τουριστικών περιόδων και η προώθηση περιοχών που επηρεάζονται λιγότερο από τις κλιματικές συνθήκες. Οφείλουμε να αναπτύξουμε στρατηγικές για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, που μπορούν να επηρεάσουν τον τουρισμό (π.χ. πυρκαγιές, πλημμύρες ή άλλες φυσικές καταστροφές).
Η σύμπραξη και η συνεργασία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και η δημιουργία συνεργασιών μεταξύ κυβερνήσεων, τοπικών αρχών και τουριστικών επιχειρήσεων για την ανάπτυξη τουριστικών στρατηγικών που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της αγοράς και των τοπικών κοινωνιών είναι επιβεβλημένη. Επίσης, η στήριξη των τοπικών επιχειρηματιών, ώστε να μπορούν να επωφελούνται από την τουριστική κίνηση και να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της οικονομίας. Μια ολοκληρωμένη τουριστική πολιτική για το μέλλον πρέπει να προωθεί την καινοτομία, να προστατεύει το περιβάλλον και να ευνοεί την οικονομική ανάπτυξη, προσαρμοζόμενη στις σύγχρονες προκλήσεις και ευκαιρίες.
Είναι αδιαμφησβήτητο γεγονός ότι οι επιχειρηματίες στον τομέα της φιλοξενίας αντιμετωπίζουν μια δύσκολη ισορροπία μεταξύ της επιδίωξης του κέρδους και της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας της βιομηχανίας. Σε πολλές περιπτώσεις, η έννοια της βιωσιμότητας και της μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος συνδέεται με βραχυπρόθεσμα αυξημένες δαπάνες και πιθανή μείωση των άμεσων κερδών. Ωστόσο, αρκετοί επιχειρηματίες δείχνουν όλο και μεγαλύτερη κατανόηση ότι η μακροπρόθεσμη επιτυχία και επιβίωση του τουριστικού τομέα εξαρτάται από την προσαρμογή στις νέες συνθήκες.
Έχουμε ενώπιον μας την αναγκαία αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων. Οι καταναλωτές είναι πλέον πιο ευαισθητοποιημένοι για περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα και πολλοί επιλέγουν βιώσιμες επιλογές για ταξίδια. Οι επιχειρηματίες που αγνοούν αυτές τις τάσεις μπορεί να χάσουν μακροπρόθεσμα από μια μερίδα της αγοράς. Οι κυβερνήσεις δημιουργούν όλο και περισσότερους κανονισμούς που προωθούν τη βιωσιμότητα καθώς και περιβαλλοντικές πολιτικές. Οι επιχειρηματίες θα χρειαστεί να συμμορφωθούν με αυτές τις πολιτικές, ακόμη κι αν αυτές μειώσουν τα βραχυπρόθεσμα κέρδη. Στην αρχή, οι επενδύσεις σε βιώσιμες πρακτικές (π.χ. ενεργειακή απόδοση, μείωση αποβλήτων, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) μπορεί να αυξάνουν τις δαπάνες και να περιορίζουν τα άμεσα κέρδη.
Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, αυτές οι επενδύσεις μπορούν να μειώσουν τα λειτουργικά έξοδα και να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες, όπως πρόσβαση σε αγορές με συνειδητοποιημένους καταναλωτές και εν δυνάμει επισκέπτες. Οι επιχειρήσεις που υιοθετούν βιώσιμες πρακτικές ενισχύουν τη φήμη τους και κερδίζουν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών. Η επένδυση στη βιωσιμότητα μπορεί να αυξήσει την επισκεψιμότητα, ακόμα κι αν αυτό απαιτεί μείωση των βραχυπρόθεσμων κερδών.
Η συνεργασία των επιχειρηματιών με κρατικούς φορείς και διεθνείς οργανισμούς για την προώθηση βιώσιμου τουρισμού μπορεί να φέρει χρηματοδοτήσεις και άλλες ευκαιρίες ανάπτυξης, που αντισταθμίζουν τα όποια προσωρινά μειωμένα κέρδη. Οι επιχειρηματίες που έχουν συνειδητοποιήσει ότι η τουριστική βιομηχανία βασίζεται στο φυσικό περιβάλλον και τις τοπικές κοινότητες είναι πιο διατεθειμένοι να αποδεχτούν χαμηλότερα βραχυπρόθεσμα κέρδη για ένα βιώσιμο μέλλον. Αυτοί που επενδύουν στη μακροπρόθεσμη προστασία των πόρων από τους οποίους εξαρτάται η επιχείρησή τους έχουν περισσότερες πιθανότητες να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητά τους.
Εν κατακλείδι παρόλο που δεν είναι όλοι οι επιχειρηματίες έτοιμοι να αποδεχτούν λιγότερα κέρδη, αυξάνεται η κατανόηση ότι η βιωσιμότητα και η μακροπρόθεσμη επιτυχία συνδέονται στενά. Το κλειδί βρίσκεται στη συνεργασία όλων των φορέων για τη δημιουργία ενός τουριστικού μοντέλου που εξασφαλίζει τόσο τα κέρδη όσο και τη βιωσιμότητα του κλάδου στο μέλλον.
Φάνος Λεβέντης
Γενικός Γραμματέας
Παγκύπριος Σύνδεσμος Ιδιοκτητών Κέντρων Αναψυχής (ΠΑ.Σ.Ι.Κ.Α.)
Σεπτέμβριος 2024
