Τουρισμός Θανάτου στην αλυσοδεμένη πόλη του Ευαγόρα!

Του Φοίβου Νικολαΐδη Αμμόχωστος του ονείρου και της τραγωδίας, αλλά και της ελπίδας.Ο Αντιπρόεδρος και ιδρυτικό μέλος, του Παγκύπριου Συνδέσμου Συγγραφέων & Δημοσιογράφων Τουρισμού, Γιώργος Μιχαηλίδης, με την πλούσια και πολυσχιδή δράση και προσφορά του στα τουριστικά δρώμενα του τόπου για δεκαετίες, πότε ως αξιωματούχος του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού (ΚΟΤ), πότε ως διευθυντικό στέλεχος σε μεγάλες τουριστικές επιχειρήσεις και πότε ως μέλος σε οργανισμούς και σωματεία γράφει σήμερα βιβλίο για τον Κυπριακό τουρισμού.Στη φωτογραφία αριστερά ο Γιώργος Μιχαηλίδης και ο Roland V Andersson σ’ ένα οδυνηρό οδοιπορικό της ρηγμαγμένης πόλης.

Στα πλαίσια αυτά και στην προσπάθεια μεταξύ άλλων να καλυφθεί το κεφάλαιο «Τουρισμός Θανάτου» ή «Σκοτεινός Τουρισμός», βρέθηκαν με τον φίλο του Roland V Andersson, που εργαζόταν στη Σουηδική τουριστική εταιρία Trivsel Resor με έδρα την Αμμόχωστο μέχρι το 1974.

Βέρος Βαρωσιώτης ο Γιώργος Μιχαηλίδης, αναλογίζεται πώς πέρασε κιόλας μισός αιώνας δυστυχίας και ξεριζωμού. Πόνος, θλίψη και οργή, όλα αυτά τα συναισθήματα ανακατεμένα στο οδυνηρό οδοιπορικό, ανάμεσα στα χαλάσματα από τη μια και της πλούσιας ιστορίας της πόλης από την άλλη.

Η μαγευτική παραλία της Αμμοχώστου που κάποτε ήταν πόλος έλξης ντόπιων και ξένων παραθεριστών.

Η σουηδική διαφήμιση γράφει: «Η Κύπρος στη Μεσόγειο έχει γίνει αγαπημένος ταξιδιωτικός προορισμός για τους παγωμένους Σουηδούς». Η γυναίκα στη φωτογραφία είναι η Lillemor Varnaba. Ήταν ξεναγός συνεργάτιδα του Roland V Andersson και εργαζόταν κι αυτή στην ίδια τουριστική εταιρία την Trivsel Resor.  Η Lillemor παντρεύτηκε τον Σάββα Βαρνάβα, ο οποίος υπήρξε τερματοφύλακας της Νέας Σαλαμίνας καθώς και ο αδελφός του, Βαρνάβας Χριστοφή, ο οποίος θεωρείται εκ των κορυφαίων. Ο Σάββας Βαρνάβα αφού έγινε πρόσφυγας, εγκαταστάθηκε στη Σουηδία, όπου ανέπτυξε σημαντική δράση υπέρ των δικαίων της Κύπρου.

Η περίοδος 1960 ως το 1974 ήταν η χρυσή περίοδος για το Βαρώσι (η νέα Αμμόχωστος). Μέχρι το 1974, ήταν η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Κύπρου με 45 χιλιάδες κατοίκους. Το 80% των τουριστικών κλινών όλης της Κύπρου, πριν από την εισβολή του 1974 βρισκόντουσαν στην Αμμόχωστο. Η Αμμόχωστος ήταν μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη που έσφυζε από ζωή και ενέργεια. Να σκεφτεί κάποιος ότι η Αμμόχωστος ήταν από τις πρώτες πόλεις της Κύπρου, που είχαν αποχετευτικό σύστημα.

Η φήμη της ξεπερνούσε τα όρια της και χιλιάδες τουρίστες συνωστίζονταν στην  χρυσή αμμουδιά της, στα άνετα και πολυτελή της ξενοδοχεία της και απολάμβαναν τη ζεστή γαλανή της θάλασσα. Η ζήτηση για διακοπές στην Αμμόχωστο ήταν πολύ μεγάλη και οι αφίξεις τουριστών σημείωναν νέα ρεκόρ.O Roland V Andersson, περιχαρής στη μαγευτική παραλία της Αμμοχώστου, το “Σεν Τροπέ” της Κύπρου λίγο πριν το 1974!

Στην αριστερή φωτογραφία, ο έφηβος Roland V Andersson μπροστά στο Tulip Hotel, δίπλα ακριβώς από το γνωστό καφέ Edelweiss στα Βαρώσια πριν το 1974 και στη δεξιά φωτογραφία ο Roland V Andersson με τον Γιώργο Μιχαηλίδη μπροστά στο ίδιο ξενοδοχείο Tulip Hotel, το 2024, πενήντα ολόκληρα χρόνια μετά. Το ξενοδοχείο είναι τώρα η έδρα του Σλοβακικού Αποσπάσματος της Ειρηνευτικής Δύναμης.

Ένα άλλο νυχτερινό κέντρο που είχε ανοίξει λίγους μόνο μήνες πριν την καταστροφή ήταν το “Μπουζούκι” στη Λεωφόρο Φραγκλίνου Ρούσβελτ. Τιμής ένεκεν ο Roland V Andersson είχε την κάρτα εισόδου με τον αριθμό ‘1’, την οποία φυλάει μέχρι σήμερα, να του θυμίζει εκείνη την ευτυχισμένη περίοδο της ζωής του.Αυτή η φωτογραφία είναι από το “Anchor Beach Hotel” στην οδό Ιπποκράτους στα Βαρώσια. Χαρούμενες στιγμές από το Χριστουγεννιάτικο Δείπνο του 1972. Από αριστερά: Ο τουριστικός πράκτορας Σταύρος Κουμίδης, η σύζυγός του Μαρούλλα, αδερφή του Κίκη Κωνσταντίνου, ιδιοκτήτη του Nissi Beach Hotel, και κουνιάδα του Παύλου Παυλάκη, ο Roland V Andersson, η Σουηδή Μόνικα, εκπρόσωπος της HEB-resor, Σουηδικής τουριστικής εταιρίας και ο Μιχάλης Φράγκος, Διευθυντής του Venus Beach Hotel. Το 1976, το Nissi Beach βρισκόταν σε λειτουργία και ήταν η πρώτη ξενοδοχειακή μονάδα που λειτουργούσε στη χώρα μετά τις μαύρες μέρες της τουρκικής εισβολής και των βομβαρδισμών, αλλά και της παράνομης κατοχής των περίφημων ξενοδοχειακών μονάδων του Βαρωσιού και της απώλειας του 80% των ξενοδοχειακών μονάδων της χώρας.

Αλλά, να ‘ταν μόνο αυτοί που πέρασαν από τα Βαρώσια, τη φημισμένη συνοικία της Αμμοχώστου, που ήταν τότε μια σύγχρονη για την εποχή της ευρωπαϊκή πόλη και προσέλκυε επιφανείς ανθρώπους, όπως τον Γιώργο Σεφέρη και τόσους άλλους;  Ένα παγκόσμιο τουριστικό θέρετρο με τις μοναδικές παραλίες, τα σύγχρονα κέντρα αναψυχής και τα μοντέρνα ξενοδοχεία, όπου έμειναν άνθρωποι παγκόσμιας φήμης, όπως ο Πωλ Νιούμαν και τόσοι άλλοι.Να εδώ, σ’ αυτό το νυχτερινό κλαπ, το δημοφιλές τότε για τη νεολαία, Perroquet (Περοκέ), διασκεδάζαμε μέχρι τις πρωινές ώρες λέει με νοσταλγία ο Σουηδός Roland Andersson και δείχνει την κατεστραμμένη πινακίδα του κέντρου.

Θυμάται επίσης ότι εδώ τραγούδησαν θρυλικά συγκροτήματα όπως οι ΑΒΒΑ και οι Ισαδόρας. Στο κλαπ αυτό, που ήταν το νούμερο ένα λέει ο Roland Andersson, οργανώναμε ως εταιρία κάθε εβδομάδα το καθιερωμένο πάρτι καλωσορίσματος (welcoming party) των πελατών μας από τη Σουηδία. Το κτίριο Εσπέρια ήταν ξενοδοχείο και πολλαπλών χρήσεων με μαγαζιά, διαμερίσματα και γραφεία. Στέκει αγέρωχο παρά τις κακουχίες φορτωμένο την πλούσια ιστορία του. Στο υπόγειο βρισκόταν το περίφημο νυχτερινό κλαπ Περοκέ.Θυμάται με πόνο: «Τις τελευταίες ώρες του Αυγούστου του 1974 ήμουν εδώ. Στο ξενοδοχείο «Βένους» υπήρχαν 200 Σουηδοί πελάτες του Γραφείου μου. Φρόντισα για την ασφαλή μεταφορά τους με πέντε στρατιωτικά φορτηγά των Βρετανών. Σαν να βλέπω ακόμη τον ιδιοκτήτη του ξενοδοχείου, να στέκεται αμήχανος στην έξοδο του ξενοδοχείου, να μας αποχαιρετά και σαν καπετάνιος του πλοίου, να φεύγει τελευταίος.Πήγαμε στις Αγγλικές βάσεις και σε λίγες ώρες το ξενοδοχείο βομβαρδίστηκε. Από καθαρή τύχη γλυτώσαμε.Μετά από μήνες επέστρεψα στην Αμμόχωστο και διευθετήθηκε μέσω των Ηνωμένων Εθνών, η παραλαβή του αυτοκινήτου μου, που είχα αφήσει πίσω όταν έφυγα».Μια σπάνια φωτογραφία που τράβηξε ο Roland Andersson. Το αυτοκίνητο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Λεωφόρο Κέννεντι στο Βαρώσι καθ’ οδόν για τα εγκαίνια του Ξενοδοχείου Golden Sand, λίγους μήνες πριν την εισβολή.Τον Σεπτέμβριο του 2024, μια ομάδα 69 Σουηδών στρατιωτών του ΟΗΕ – μερικοί από αυτούς με στενούς συγγενείς τους, έκαναν ένα ταξίδι νοσταλγίας για να τιμήσουν τη μνήμη των 50 χρόνων από την Τουρκική Κατοχή στη Βόρεια Κύπρο. Είχα την ευκαιρία τότε να δώσω μια συνέντευξη στη δημόσια ραδιοτηλεόραση της Κύπρου (ΡΙΚ) και να πω τις εμπειρίες μου, από την αγαπημένη Αμμόχωστο, λέει ο Roland Andersson.

Βυθισμένος στις σκέψεις του για την πόλη που τόσο αγάπησε ο Roland Andersson… Στην ουσία έγινε κι αυτός πρόσφυγας, αφού κατοικούσε και εργαζόταν στο Βαρώσι. Έτσι, έχασε τη δουλειά του και σκόρπισαν ξαφνικά τα όνειρά του…

Αγγλικές εφημερίδες της εποχής, μιλούν από μόνες τους.Ακόμη πιο έντονα και δυνατά συναισθήματα έχει ο Γιώργος Μιχαηλίδης, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στην αγαπημένη του πόλη. Τι να πρωτοθυμηθεί όταν οι θύμισες πονάνε τόσο πολύ και τι να ξεχάσει από το στοιχειωμένο παρόν που ξετυλίγεται μπροστά του σαν λαίλαπα…Λεωφόρος Ευαγόρου, άλλοτε ένα ζωντανό κομμάτι της πόλης, γεμάτο ντόπιους και ξένους, σήμερα, ένας άδειος δρόμος αφημένος στα χέρια της φύσης και του χρόνου, με μοναδικούς ήχους τις μπότες  και τα οχήματα των στρατιωτικών, να θυμίζουν την εισβολή…  Φανερά συγκλονισμένος, στέκεται ανέκφραστος με καρφωμένο το βλέμμα στο σπίτι που μεγάλωσε, στη Λεωφόρο Ευαγόρου αριθμός 83, λίγα μόλις μέτρα μακριά, χωρίς να μπορεί, να το πλησιάσει. Δάσος οι αναμνήσεις που αστραπιαία γεννιούνται μέσα του. Αναπολεί τα τρυφερά χρόνια της νιότης του και ότι ευχάριστο κι ονειροπόλο έζησε στο σπίτι αυτό. Χαραγμένο στο πρόσωπό του το έντονο συναίσθηµα της νοσταλγίας που είναι πάντα παρόν στα όνειρα του, δεν ξεχνά, γιατί τίποτα δεν λησμονιέται. Ο πόθος του νόστου –της επιστροφής, με  τις αμέτρητες γλυκές αναμνήσεις, αλλά και το άλγος, -ο πόνος που προκαλεί η απώλεια τον συνοδεύουν παντού και πάντα. «Αυτό εκεί είναι το σχολείο μου, που φοίτησα». Δείχνει την τάξη του με μεγάλη συγκίνηση ο Γιώργος Μιχαηλίδης. Οι τεράστιες τούρκικες σημαίες προσπαθούν να κρύψουν την ιστορία του σχολείου. Το πετυχαίνουν προσωρινά, γιατί η ιστορία του Ελληνικού Γυμνασίου Αμμοχώστου, που ξεκινά από τον 19ο αιώνα με την ονομασία «Ελληνικό Σχολείο», δεν παραγράφεται με τέτοια μπαϊράκια.Το Α’ Γυμνάσιο Αμμοχώστου, ήταν το πιο σημαντικό φυτώριο εκπαιδευτικής και πνευματικής δημιουργίας της πόλης.Τα σημάδια από την αποφράδα ημέρα, όταν οι Τούρκοι εισβολείς βεβήλωσαν την πόλη του Ευαγόρα είναι ακόμη εμφανή και θυμίζουν έντονα τον αδίστακτο Αττίλα, που προσπαθεί να χαράξει νέους δρόμους ιστορίας…Με αργά βήματα και βαριά καρδιά αρχίζει το οδυνηρό οδοιπορικό ανάμεσα στα συντρίμμια και ότι απέμεινε πεισματικά όρθιο. «Δύσκολο το ταξίδι τούτο, γιατί αναγκαστικά ξεφεύγει από τη γαλήνια περιοχή της λεύτερης, ανεύθυνης ωραιότητας κι αναταράζει αιματερές σύγχρονες έγνοιες», όπως είπε ο Νίκος Καζαντζάκης.Στόχος του Γιώργου Μιχαηλίδη να αποκαλύψει μια πλευρά του Σκοτεινού Τουρισμού, που άρχισαν τόσο ξεδιάντροπα, να χρησιμοποιούν οι Τούρκοι.

Το σκηνικό που ξεδιπλώνεται  μπροστά στα μάτια, του κάθε επισκέπτη, “τουρίστα” συνθέτει μια παράξενη εικόνα αντίθεσης, με τα κατεστραμμένα κτίρια, τα αγριόχορτα και τα ερείπια από τη μια και τους φρεσκο-ασφαλτροστρωμένους δρόμους από την άλλη. Μια τραγική αντίφαση μεταξύ του παρελθόντος και του τραγικού παρόντος, όπου οι έννοιες των πραγμάτων έχουν άλλη σημασία.Εγκαταλειμμένα κτίρια, βουβοί μάρτυρες μιας αλλοτινής εποχής γεμάτης ζωής και χαράς, να ΄ναι “σκυφτά” στην απόλυτη εγκατάλειψη, χωρίς φωνές τριγύρω, χωρίς πουλιά να πετούν, χωρίς μυρωδιές να ευωδιάζουν τον τόπο, μια παράξενη ατμόσφαιρα, άοσμη, άχρωμη και πένθιμη, κάθε άλλο χαρούμενη για ένα ανέμελο “τουρίστα”. Οι εικόνες καταστροφής κάθε άλλο παρά παραπέμπουν σε ‘τουριστική εμπειρία’ ιδιαίτερα, όταν η ιστορία του χώρου είναι μια ανοιχτή πληγή, που ακόμη να κλείσει.Στη Λεωφόρο Δημοκρατίας το πιο γνωστό στέκι της πόλης το καφέ «Εντελβάις».

Έντονες είναι οι συγκινήσεις αυτών που κάποτε την έζησαν στα ωραιότερα της, να την βλέπουν σήμερα στα χειρότερα δεινά της… αντικρύζοντας μια πόλη έρημη, βουβή και γεμάτη ανοικτές πληγές. Παρά την άθλια κατάσταση που παρουσιάζει, έχει ένα φωτοστέφανο αρχόντισσας που ο προσεκτικός παρατηρητής, εύκολα μπορεί να διακρίνει. Τι μπορεί, άραγε να ξέρει ένας ανέμελος ‘τουρίστας’ για την ιστορία αυτής της πόλης και το πώς κατάντησε σ’ αυτό το χάλι;Ολοφάνερη η επιδίωξη των ενεργειών για «Τουρισμό» στην Αμμόχωστο σήμερα! Μια απαίσια καρικατούρα σκοτεινών σχεδίων, με πίκνικ πάνω σε ερείπια και τάφους ανθρώπων, χωρίς ίχνος ντροπής και καθόλου ευαισθησίας.Πρώτα βομβάρδισαν το κτίριο του Κτηματολογίου στο Βαρώσι και μετά κατάστρεψαν όλα τα στοιχεία και τους τίτλους ιδιοκτησίας των αληθινών ιδιοκτητών. Μετά παρουσιάζουν τα δικά τους πλαστά έγγραφα και προσπαθούν, απεγνωσμένα να ξαναγράψουν την ιστορία της πόλης… Η προκλητική προπαγάνδα στο απόγειο της. Χρόνια τώρα αποτελεί κυρίαρχη μορφή προσπάθειας και εργαλείο πολιτικής των αδίστακτων κατακτητών.Όση έντεχνη παραποίηση και παραχάραξη της ιστορικής αλήθειας κι αν επιχειρείται, με αλλοιώσεις και αποσιωπήσεις ιστορικών προσώπων και πραγμάτων, τα χνάρια της ιστορίας ούτε ξεθωριάζουν, ούτε σβήνονται. Το θρυλικό Λύκειο Ελληνίδων Αμμοχώστου με καλυμμένη την ελληνική επιγραφή του, για να μην θυμίζει τίποτα από το παρελθόν του. Αδιάφοροι και απληροφόρητοι ‘τουρίστες’ απαθανατίζουν το κάλλος του ωραίου κτιρίου… και οι κατέχοντες για την ώρα προσπαθούν να θανατώσουν την αλήθεια με τον ‘Τουρισμό Θανάτου’.Το Λύκειον Ελληνίδων ήταν η πνευματική και πολιτιστική εστία της Αμμοχώστου. Το 1964 είχε τελειώσει το καλλιμάρμαρο μέγαρο του Λυκείου, δωρεά της Μαρία και Παναγιώτη Ιωάννου. Ένα κτίριο στολίδι της πόλης, όπου γίνονταν πια όλες οι εθνικές και άλλες εκδηλώσεις της πόλης.  Σήμερα μυρίζει θάνατο και ο Αττίλας το μεταποιεί σε τουριστικό προϊόν για κατανάλωση!Ο ναός του πολιτισμού, το Λύκειο Ελληνίδων Αμμοχώστου στη Λεωφόρο Δημοκρατίας, Αμμοχώστου. Το Λύκειο Ελληνίδων Αμμοχώστου ιδρύθηκε το 1930. Η ξεχωριστή αρχιτεκτονική του ομορφιά, δεν αφήνει κανένα αδιάφορο περιπατητή, που περνά από μπροστά του. Οι περισσότεροι βγάζουν εδώ φωτογραφίες.Ρωτάμε μια όμορφη, νεανική παρέα από την Κωνσταντινούπολη, τι γνωρίζουν για την πόλη που επισκέπτονται. Η απάντηση τους μας εκπλήττει: «Δεν γνωρίζουμε και πολλά πράγματα. Βρήκαμε φτηνά εισιτήρια  με το πλοίο και ήρθαμε για ένα ημερήσιο ταξίδι αναψυχής». Τουρισμός αλά Τούρκα σε ξένες περιουσίες…Πικρές μνήμες και μεγάλες πληγές που ο χρόνος από μόνος του δεν μπορεί να θεραπεύσει, όσα χρόνια κι αν περάσουν, όποια κατάληξη κι αν έχουν. Θεοί και δαίμονες χέρι χέρι στην πόλη, γεμάτη μυστικούς πράκτορες και στρατιωτικούς με πολιτικά, «περιφρουρούν» τον Τουρισμό Θανάτου, αφού έχουν προηγουμένως σκορπήσει το θάνατο στους ιδιοκτήτες της πόλης.«Είναι σκληρό να παλεύεις με την πικρή πραγματικότητα που εμφανίζεται μπροστά σου ωμή και προκλητική. Ανελέητα ληστρική και εγκληματική. Ό,τι κι αν αντικρίζεις είναι σαν μια πυρακτωμένη σιδερένια ράβδο, που δεν μπορείς καν να αγγίξεις, που το τίμημα της παζαρεύει με το κόστος της ψυχής»! Συναισθήματα πόνου για τους Γιώργο Μιχαηλίδη και Ρόλαντ Άντερσον. Για τους σημερινούς ‘τουρίστες’ όμως της πόλης το περιεχόμενο είναι εντελώς διαφορετικό. Ο Τουρισμός Θανάτου στην Αμμόχωστο δημιουργεί αυτόματα ηθικά διλήμματα για τους ανθρώπους. Η ηθική διάσταση δημιουργείται γιατί δεν υπάρχει ίχνος σεβασμού στους εκτοπισθέντες ιδιοκτήτες, μετατρέποντας την τραγωδία τους σε θέαμα προς κατανάλωση και φτηνής προπαγάνδας. Το ψυχικό τραύμα των αρχικών κατοίκων τουριστικοποιείται… αφού στο διεθνή χώρο της δολοπλοκίας τα πάντα είναι δυνατά! Το Blue Bungalow που εφάπτεται σχεδόν του ξενοδοχείου King George στην παραλία της Αμμοχώστου απέναντι από το νησάκι Καμήλα, ήταν η εξοχική κατοικία του Γιώργου Πολυβίου Γεωργίου ενός από τους τους πιο αξιόλογους σύγχρονους Κύπριους ζωγράφους. Μαζί με την πόλη στρατοκρατείται και ο πολιτισμός της…Ζωγραφικός πίνακας “ένα μοναχικός Δον Κιχώτης” στους εσωτερικούς τοίχους, του πάνω ορόφου, του σπιτιού του ζωγράφου Γιώργου Πολυβίου Γεωργίου! Ο πίνακας υπενθυμίζει με τον πιο δραματικό τρόπο τους σύγχρονους δον Κιχώτες που υπερασπίζονται υψηλά ιδανικά και προσβλέπουν στην απελευθέρωση της πόλης…Το μηχάνημα άμμου τότε κι ένα απομεινάρι τέτοιου μηχανήματος σήμερα…Έριξαν πρώτα τα δηλητηριώδη βέλη τους στα σώματα των κατοίκων και μετά το βιτριόλι τους στο πρόσωπο της πόλης, για να την αλλοιώσουν εντελώς και να την αποξενώσουν από το παρελθόν και την ιστορία της. Τι άραγε θα σκέφτεται ένας ξένος ‘τουρίστας’ στην πόλη του Ευαγόρα όταν αντικρίζει αυτό το θέαμα;Συσσωρευμένα πενήντα ολόκληρα χρόνια θλίψης, οδύνης, πικρίας γεμάτα πόνο από την κατοχή και ταυτόχρονα απερίγραπτου πόνου και μεγάλης οργής, μετατρέπονται σε ένα προκλητικό ‘θέαμα’ για ιδιοτελείς σκοπούς.Οι κατά συρροήν δολοφόνοι – ο κατ’ εξακολούθηση ανθρωποκτόνοι (serial killers) που οι συνεχείς πράξεις τους συνιστούν προμελετημένα εγκλήματα κατά της Κύπρου και της ανθρωπότητας, προωθούν τα έργα και τις ήμέρες του ως ‘τουριστικό προϊόν!Η Λεωφόρος Δημοκρατίας, ο πιο εμπορικός δρόμος της πόλης σε μια βουβή τραγωδία προς άγραν σύγχρονων τουριστών, παρατηρητών. Το απαίσιο πρόσωπο της κατοχής και η τρέλα των πολεμοκάπηλων κατακτητών δεν έχει όρια.Ο ‘τουριστικός’ δράκος της πόλης  το φάντασμα του Αττίλα πλανάται παντού, σε μια προσπάθεια καταδίκης της πόλης σε αργό θάνατο. Τα ερειπωμένα ξενοδοχεία, μαγαζιά και σπίτια μοιράζονται τον ίδιο καημό και ιστορία. Η θανάτωση της ανθρωπιάς, της αλήθειας και της ιστορίας αφημένης στον Τουρισμό Θανάτου.Το καταθλιπτικό σκηνικό παρουσιάζει την ωμή βία, την ακατάσχετη βαρβαρότητα και την εκδικητική μανία αυτών που επιμένουν να λεηλατούν όχι μόνο τις περιουσίες των άλλων, αλλά και την ψυχή τους. Να εγκληματούν και ‘τουριστικά’…Το 2020 άνοιξαν για το κοινό τμήματα των Βαρωσίων, με τέτοιο τρόπο που να δημιουργούν την  οπτική του Τουρισμού Θανάτου ή του Σκοτεινού Τουρισμού. Μια ακόμη αξιοκατάκριτη ενέργεια, καθώς μετατρέπει τη μυθική πόλη του Ευαγόρα, σε ένα μουμιοποιημένο τουριστικό πάρκο! Για την ώρα, η όλη κίνηση περιορίζεται σε περιπατητές, ποδηλάτες και εποχούμενους σε μικρά ηλεκτρικά αυτοκίνητα ανάμεσα σε συγκεκριμένους δρόμους. Τίποτα πιο ανούσιο και αποκρουστικό δεν θα μπορούσε να είναι για έναν Ελληνοκύπριο, Βαρωσιώτη ή μη.Οι απορίες που δημιουργούνται είναι πολλές και τα ερωτήματα που εγείρονται ακόμη περισσότερα. Σκοτεινός Τουρισμός λοιπόν ή κάτι άλλο πιο βαθύ και ύπουλο είναι ο επιδιωκόμενος στόχος;Σύμφωνα με τους ειδικούς, ο Τουρισμός Θανάτου (θανατουρισμός) ή Σκοτεινός Τουρισμός είναι ένας τύπος τουρισμού που προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «θάνατος», που σημαίνει εξατομίκευση του θανάτου και επικεντρώνεται πιο συγκεκριμένα στους βίαιους θανάτους. Περιλαμβάνει επίσκεψη τοποθεσιών που σχετίζονται με φυσικές καταστροφές, πολέμους, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, τραγικά γεγονότα και γενικά τον θάνατο. Ο Θανατουρισμός στοχεύει να εκπαιδεύσει τους τουρίστες για γεγονότα του παρελθόντος, τα βάσανα και τις τραγωδίες, αλλά αποτελεί και αντικείμενο ηθικών συζητήσεων.Ωστόσο, το πρόβλημα δεν είναι ο Σκοτεινός Τουρισμός, αλλά οι άνθρωποι. Μπορεί ο ίδιος ο Σκοτεινός Τουρισμός να μην είναι ανήθικος. Το πώς οι άνθρωποι όμως επιλέγουν να τον χρησιμοποιούν και να συμπεριφέρονται σε σκοτεινούς τουριστικούς χώρους, μπορεί να καταλήγει ανήθικο.Στην περίπτωση της Αμμοχώστου, δεν έχουμε να κάνουμε με μια ουδέτερη πράξη, αλλά ακόμη μια επιβεβαίωση του τρόπου με τον οποίον σκέφτονται και ενεργούν οι αρχιτέκτονες αυτής της καταστροφής και της ασχήμιας.Κάποιοι πιστεύουν ότι εάν οι τραυματικοί χώροι ανοίξουν με τον σωστό τρόπο και επιμεληθούν σωστά, μπορούν να αποτελέσουν τόπους προβληματισμού και θεραπείας, ενώ άλλοι διαφωνούν, υποστηρίζοντας ότι η απλή θέαση δεν προσφέρει καμιά ουσιαστική ‘θεραπεία’, πόσο μάλλον στην περίπτωση των Βαρωσίων, που προκαλεί το αντίθετο.Η αντίσταση στον Σκοτεινό Τουρισμό, φαίνεται ότι μπορεί να είναι μόνο η αρχή. Οι κοινότητες και στις δύο πλευρές του νησιού ίσως χρειαστεί να ενωθούν για να απαιτήσουν τα ερείπια να γίνουν κάτι καλύτερο από αυτό που υπήρχε πριν.Η ανακοίνωση το 2021 για το  μερικώς άνοιγμα μέρους των Βαρωσίων «με σεβασμό στα δικαιώματα ιδιοκτησίας», είχε κυρίως δύο στόχους. Το πρώτο –αλλά όχι το πιο σημαντικό– ήταν να δελεαστούν ορισμένοι Ελληνοκύπριοι με σημαντική περιουσία στην περιοχή, να δράσουν μονομερώς και να ζητήσουν αποζημίωση για τα περιουσιακά τους στοιχεία.Συναλλαγές σε πρώτο στάδιο με τις δυνάμεις κατοχής, αναγνωρίζοντας έτσι την παράνομη εξουσία. Και σε δεύτερο στάδιο ως «νόμιμοι ιδιοκτήτες» με τίτλους ιδιοκτησίας να προχωρήσουν στην εμπορική εκμετάλλευση του χώρου. Η Ελληνοκυπριακή πλευρά κατηγόρησε ευθέως την πράξη αυτή ως δόλια προσπάθεια πρόκλησης διχασμού μεταξύ της ελληνοκυπριακής κοινότητας.Μπορεί οι εικόνες ολέθρου, που με τόση επιμέλεια και πείσμα συντηρούνται, να εξυπηρετούν σε ένα βαθμό την τουρκική προπαγάνδα. Ταυτόχρονα όμως, ενεργοποιεί το πολύτιμο και το δυσεύρετο αγωνιστικό πνεύμα σ’ αυτούς που ακόμη η ψυχή τους δεν παραδόθηκε στον Μαμωνά και η καρδιά τους χτυπάει για την Κύπρο. Ίσως ο Τουρισμός Θανάτου να ενεργοποιήσει τα αντανακλαστικά της συλλογικής μνήμης και το χρέος όλων προς την δεινοπαθούσα πατρίδα…Ενώ η πόλη έσφυζε από ζωή με τεράστιες προοπτικές ανάπτυξης και προόδου, η μπότα του κατακτητή διέκοψε απότομα αυτή την πορεία.Ορδές κυρίως από την Τουρκία επισκέπτονται την ερειπωμένη πόλη. Τι τουρισμός τι παρανομία, ο καλός ο μύλος όλα τα αλέθει… Ο Τουρισμός Θανάτου ή ( dark tourism) είναι ένα αμφιλεγόμενο φαινόμενο. Από τη μία πλευρά, μπορεί να θεωρηθεί θετικός, καθώς συμβάλλει στην ιστορική μνήμη, την εκπαίδευση και την οικονομία. Από την άλλη, μπορεί να χαρακτηριστεί ανήθικος ή εκμεταλλευτικός. Άλλο όμως η εκμετάλλευση και η εμπορευματοποίηση του ανθρώπινου πόνου για οικονομικό όφελος, πόσο μάλλον το πολιτικό όφελος.Τουρισμός Θανάτου κάνοντας τη ζωή των ιδιoκτητών της πόλης, ποδήλατο…Αμμόχωστος μας… είναι ντυμένη πάντα με τ’ όνειρο… για τους ιδιοκτήτες της. Τι όμως να σημαίνει για τους ξένους, που την επισκέπτονται σήμερα; Ο Τουρισμός Θανάτου δεν είναι εγγενώς καλός ή κακός. Όλα εξαρτώνται από το πλαίσιο, την πρόθεση και τον σεβασμό με τον οποίο προσεγγίζεται. Αν γίνεται με ευαισθησία, μπορεί να είναι ωφέλιμος. Αν όμως λειτουργεί μόνο ως θέαμα, κερδοσκοπία ή απλή προπαγάνδα, όπως στην περίπτωση της Αμμοχώστου, τότε γίνεται ηθικά προβληματικός και απαράδεκτος.Εμπρός ολοταχώς στον Τουρισμό Θανάτου. Μπρος η προπαγάνδα και όπου μας βγάλει…Ο Γιώργος Μιχαηλίδης φωτογραφίζει το Ξενοδοχείο Πανόραμα. Εδώ σ’ αυτό το κτίριο ήταν προηγουμένως ξενοδοχειακή σχολή του Πανίκου Χατζηκακού.

Είναι αυτή την κάθαρση και λύτρωση που περιμένουμε όλοι με τόση αγωνία για την τραγωδία που έπληξε εδώ και πενήντα χρόνια τη Βασιλεύουσα Αμμόχωστο. Να περάσουμε επιτέλους από τον Τουρισμό Θανάτου στον αληθινό τουρισμό της χαράς…Η πάλαι ποτέ πόλη των πόλεων της Κύπρου, η λαμπερή βασιλεύουσα, η υπερήφανη κοσμοπολίτισσα, η γεμάτη φως και λάμψη γωνιά του νησιού, που κατέληξε σήμερα να είναι το πιο σκοτεινό μέρος της Κύπρου και σε πόλη φάντασμα, με αιωρούμενες τις ψυχές των κατοίκων της, αποθανόντων και ζώντων υπομένει καρτερικά. Μπορεί ο βάρβαρος Αττίλας για την ώρα, να έχει τα κλειδιά της Αμμοχώστου, άλλοι όμως κρατούν σφιχτά την ψυχή της… Οι πραγματικοί ιδιοκτήτες της προσμένουν με λαχτάρα την ημέρα που θα την αναστήσουν και αναδημιουργήσουν ξανά σε μια πόλη πρότυπο τουριστικής ανάπτυξης και ευημερίας για όλους.Το φως του ‘νεκρού’ αστεριού όσα χρόνια κι αν περάσουν, θα φέρει ένα νέο φως ακόμη πιο λαμπερό από τον πρόσκαιρο Τουρισμό Θανάτου.Δύο ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, 550 το 1984 και 789 το 1992, καλούσαν την Τουρκία να παραδώσει την πόλη στον ΟΗΕ για να επιστρέψουν στα σπίτια τους οι νόμιμοι κάτοικοι της, αλλά χωρίς αποτέλεσμα, καθώς η τουρκική πλευρά επέλεξε να τη διατηρήσει ως διαπραγματευτικό χαρτί. Οι Τούρκοι έκαναν διάφορες διαβολικές προσπάθειες να καταπιούν την πόλη με την τελευταία προσπάθεια τον Τουρισμό Θανάτου.Γι’ αυτή την πόλη  ανακάλυψα ότι όσο περισσότερα μάθαινα, τόσο λιγότερα ήξερα πραγματικά. Αυτό συμβαίνει επειδή ο Σκοτεινός Τουρισμός σε αναγκάζει να βγεις έξω από τη ζώνη άνεσής σου. Σε κάνει να αντιμετωπίζεις σκληρές αλήθειες για την ανθρωπότητα και την κοινωνία.Αργά ή γρήγορα η πόλη θα πάρει πίσω την ψυχή της και θα αρχίσει να ανθίζει ξανά με τους προοδευτικούς κατοίκους της. Η καρδιά της πόλης σαν το παλιό ρολόι σταμάτησε το καταραμένο 1974 και από τότε περιμένει καρτερικά να ξεκινήσουν ξανά οι δείχτες του ρολογιού…Στη φωτογραφία από αριστερά: Φώτος Τσίγγης, Γιώργος Μιχαηλίδης, Roland V Andersson και Φοίβος Νικολαΐδης σ’ ένα αλλιώτικο οδοιπορικό.

Κάθε νέα μέρα που ξημερώνει είναι διαφορετική κι ας είναι ο ήλιος και το φεγγάρι τα ίδια. Ο χρόνος κυλάει ασταμάτητα. Σαν χείμαρρος διαγράφει τις στιγμές και επιστρέφει στον ορίζοντα της μνήμης, που ποτέ δεν σβήνει… Κολλημένα τα μάτια, τα αυτιά και οι αισθήσεις, εκεί, που οι μικρές τελείες γίνονται διαχωριστικές γραμμές, κυριεύουν τη σκέψη μας και βασανίζουν την ψυχή μας… Στην άκρη της ιστορίας, του μύθου και της τραγωδίας, τα φώτα έσβησαν βίαια και το όνειρο γίνεται εφιάλτης και η  αλήθεια γίνεται ψέμα… Η σκέψη που δεινοπαθεί στους έρημους δρόμους, απελευθερώνεται σε μακρινούς ορίζοντες και αναζητά επίμονα τη μόνη παρηγοριά της επιστροφής, που σαν όραμα, μας οπλίζει με θάρρος, εγκαρτέρηση και αισιοδοξία…